10 błędów, które popełniasz w Twoim myśleniu na co dzień

Język jest najważniejszym jeśli nie jedynym sposobem komunikowania się z innymi. Dla większości jest też jedynym sposobem na komunikowanie się z samym sobą. Język, którego używamy kreuje rzeczywistość, w której się poruszamy. Język jest modeliną, za pomocą której tworzymy nasze myśli. Ktoś kiedyś powiedział: „Uważaj na to, co mówisz do siebie – może się okazać, że słuchasz.”

Oto 10 najczęściej popełnianych błędów językowo – myślowych, które popełniamy na co dzień.

1. Uogólnianie – występuje wtedy, gdy masz święte przekonanie, że odkryłeś zasady obowiązujące wszystkich ludzi. Przejawia się w używaniu tzw. kwantyfikatorów wielkich „Wszyscy bankowcy to chciwe gnojki”; „Lewicowcy nigdy nie mają racji.” „Każde dziecko wie, że prawicowcy to tak naprawdę nacjonaliści.”; „Nikt normalny nie kupiłby Alfy Romeo.” Nie dopuszczasz do siebie myśli, że może być inaczej, i że wyjątki zaprzeczające Twoim regułom istnieją. Wszystko jest jasne i pewne, a jeśli fakty są inne tym gorzej dla faktów. Świat takich reguł jest co prawda prosty, ale zarazem monotonny.

2. Etykietowanie – występuje wtedy gdy słyszysz sformułowanie „Osoba A jest X”, np. „Janek jest nerwowy.”; „Hania jest pedantką”; „Ania jest złą uczennicą”; „Daniel jest głupi”. Cechą charakterystyczną etykietowania jest słowo „jest”, które występuje przed podaniem etykiety. Słowo „jest” wskazuje na to, że cecha tej osoby jest stała i niezmienna, a nie chwilowa i przemijająca. Wracają do powyższych przykładów: prawdopodobnie Janek denerwuje się w pewnych sytuacjach, a czasami zachowuje się spokojnie, Daniel czasami opowiada bzdury, a czasami można go posłuchać itd.

Etykietowanie jest, zdaje się, jednym z najczęstszych popełnianych błędów językowych w życiu codziennym.

3. Myślenie dychotomiczne lub fałszywy dylemat – stosujesz je wtedy, gdy widzisz w swoim życiu tylko dwie możliwości – „Albo mi dadzą 5 tysięcy na rękę albo nie ruszę się z domu.”; „Jeśli mnie nie posłucha to się rozstajemy.” Zawężenie pola widzenia do dwóch możliwości bardzo Ci odpowiada. Wiesz między czym a czym wybierać. Nie chcesz widzieć innych możliwości bo zmuszają do myślenia, spojrzenia z szerszej perspektywy i zrewidowania swoich poglądów.

4. Przepowiadanie przyszłości – to pewność co do tego jak potoczy się Twoje życie, z kim prześpi się jutro Twoja koleżanka oraz jaki będzie wynik dzisiejszego meczu lub przyszłorocznych wyborów samorządowych. „Zobaczysz, że Unia Europejska upadnie.”; „Ten związek przetrwa max 3 miesiące.”; „Niemcy za chwilę będą krajem islamskim.”; „Jak będziesz się tak dalej odżywiał to zawał przed pięćdziesiątką masz gwarantowany.” Przepowiadanie przyszłości może być też nieco bardziej osobiste i smutne: „Już nigdy nie zaufam żadnej osobie.”; „Otaczający mnie ludzie są generalnie źli.”

5. Wyciąganie nieuzasadnionych wniosków – to pewność na temat związków przyczynowo–skutkowych otaczającej Cię rzeczywistości, a w szczególności zachowania znanych Ci osób. „Roman robi to tak dokładnie bo jest pedantem, a pedantem jest bo miał surowego ojca…”; „Szef mnie nie pochwalił bo mnie nie lubi. Jak mnie nie lubi to nie dostanę premii.” Warto pamiętać, że po pierwsze przyczyny danych zjawisk mogą być różne. Po drugie, nawet gdyby udało nam się dojść do prawdziwych przyczyn danych zdarzeń to ich znajomość nie za bardzo pomaga  – co prawda wiemy więcej, ale w czym nam to pomoże?

6. Personalizacja – to błąd polegający na tym, że przyczynę pewnych zjawisk umiejscawiasz w swojej osobie. „Jeśli im nie pomogę na pewno sobie nie poradzą.”; „Ten dom beze mnie w życiu by normalnie nie funkcjonował.”; „Pewnie powiedziałem coś źle, dlatego się nie odzywa.”

7. Czytanie w myślach – to pewność, że wiesz co dana osoba myśli, czuje i przeżywa. „Wiesiek myśli, że jest tu najważniejszy. No to zaraz zobaczymy.”; „Co prawda Jarek nic na razie nie mówi, ale i tak wiem, że mój pomysł mu się nie podoba i zaraz wysadzi go w powietrze.” Czytanie w myślach powoduje zmianę postawy wobec osoby, której myśli właśnie „odczytaliśmy” i reagowanie na jej komunikaty lub zachowania według swoich przewidywań.

8. Uzasadnienie emocjonalne – to tłumaczenie zachodzących wokół Ciebie zjawisk własnymi stanami emocjonalnymi: „Czuję się przy nim tak cudownie – to musi być wspaniały człowiek.”; „Skoro czuję strach to na pewno musi mi coś grozić.”

9. Minimalizowanie – występuje wtedy, gdy ktoś Cię chwali, a Ty zawstydzony pomniejszasz swoje zasługi: „Zdałeś egzamin na prawko, gratuluję” – „Tak, ale egzaminator od początku był życzliwy i chciał żebym zdał”. W komunikacie często słyszane jest sformułowanie „tak, ale” lub „co z tego jeśli.”

10. Nadużywanie imperatywów – to używanie kategorycznych stwierdzeń wobec siebie lub innych. Najbardziej znane dwa imperatywy to „powinieneś/em” i „muszę/musisz” odmieniane przez wszystkie przypadki zarówno wobec siebie jak i innych.